Reflectie & interactie

In de case een wagen op lucht?! verwoordt de leraar zo weinig mogelijk zelf. Ze corrigeert niet te snel. Ze doet dit door te zwijgen of hulp te bieden ten voordele van de motivatie of door eventueel een onderzoekje te laten opzetten. Dit leidt dan tot een eigen verwoording van de vaststelling/verwachting door de leerlingen zelf waardoor ze verplicht zijn om zelf na te denken. 

Streef naar betrokkenheid van alle leerlingen door in interactie te treden met hen. Zet hen ook aan tot samenwerken en stimuleer daarbij overleg tussen de leerlingen.

Dialoog mag zich niet beperken tot een laatste stap: geef de leerlingen de kans om hun ideeën, bevindingen en ervaringen te uiten en te delen voor, tijdens en na het onderzoeks- en ontwerpproces. Stel hiervoor begeleidende vragen die hen aanzetten tot verwoorden en argumenteren, bv. “Wat denken jullie?”, “Waarom denken jullie dat?”, “Wat denken de anderen?”, “Wat doen jullie?”, “Waarom doen jullie dit?”, “Wat zien jullie?”, “Wat weten we nu allemaal?”, “Hoe weten we dit?”, …

De leerlingen worden zo gestimuleerd om de eigen voorkennis uit te drukken. Dit gebeurt in relatie tot de ideeën van anderen en de bevindingen vanuit het onderzoek/ontwerp, waardoor leerlingen de eigen mening in vraag kunnen stellen. Ze worden ook aangespoord om de aanpak van het onderzoek/ontwerp te verwoorden en in vraag te stellen. (= reflectie) Dit vereist een kritische, open houding van de leerlingen. Stel bijvoorbeeld dat het onderzoek/ontwerp andere resultaten oplevert dan men had verwacht of stel dat andere leerlingen een andere mening hebben, wat betekent dit dan voor een leerling?

Stel voortdurend vragen om te peilen naar wat de leerlingen denken en doen, en of ze dit begrijpen. Deze reflectie kan op het moment zelf en ook via een terugblik. Vanuit de gedeelde ideeën, bevindingen en ervaringen kan dan samen gebouwd worden aan het onderzoeks- en ontwerpproces én de STEM-leerinhouden. 

Voorbeeld van een terugblik aan de hand van tekeningen bij jonge kinderen. Het linker kind vestigde de aandacht op de geleerde inzichten i.v.m. 'het schijnen door materialen', terwijl het rechter kind zich focuste op het uitgevoerde onderzoek door het tekenen van de materialen en de opstelling: 

(Boonstra, Gielen, & Joosten, 2012), (Van de Keere & Vervaet, 2013)